De vele kanten van China

Als vier verzopen katten staan Minke, Regine, Femke en ik te wachten op een taxi. Als het regent in Shanghai, regent het ook echt heel hard; stortbuien waar geen paraplu tegen opgewassen is, waardoor straten veranderen in rivieren en spontaan zijn ook alle vertrouwde groene lichtjes (waaraan je een vrije taxi herkent) uit het straatbeeld verdwenen. We zijn op weg naar de ‘Glamour Bar’, een chique bar aan de Bund, voor een voorstelling van een Nederlands theatergezelschap over de mooie en minder mooie kanten van het leven in het buitenland en vinden onszelf op dat moment alles behalve ‘glamorous’. “Waar is jouw chauffeur nou?” roept Minke. “Je geeft die man veel te veel vrije avonden!” “Nee, die van jou dan, die is zeker overspannen van al die ritjes naar de tennisbaan om de hoek!” Met kapsels die niet meer te redden zijn en soppend in onze schoentjes, vallen wij als een van de laatsten de voor deze gelegenheid tot theater omgetoverde bar binnen. Gelukkig hebben de collega’s een plekje voor ons vrij gehouden want het is een enorme drukte. Lekker met Nederlanders onder elkaar, alleen de blokjes kaas en bitterballen ontbreken nog. Gelukkig zijn er wel Margarita’s en bubbels, wat zou een expat zonder moeten?
Terwijl de voorstelling voortraast over het missen van familie, onbegrip tussen partners over elkaars situatie, eenzaamheid en nieuwe vriendschappen, denk ik terug aan de leuke vakantie van een week daarvoor.

Op 1 oktober 1949 stichtte Mao Zedong de Volksrepubliek China en sinds 1999 is de week waarin 1 oktober valt een vrije week voor alle Chinezen. Drie vakantiedagen krijgt men “van de zaak” en de omliggende weekends worden zo geschikt dat men zeven achtereenvolgende vrije dagenheeft. Wel moet er dan een weekend gewerkt worden maar op deze manier kunnen de Chinezen, die veelal door de allerlei oorzaken (politieke en economische reden) door het land verspreid zijn geraakt, hun familie in hun geboortestad opzoeken en tijd met hen doorbrengen. Deze zogenaamde ‘Golden Week’ is dus een enorme volksverhuizing. Trein- en buskaartjes zijn uitverkocht en vliegtuigen zitten overvol. Voor ons een prima gelegenheid om te socializen met de Chinese medemens, op reis dus!

Dandong, Dalian en Qingdao zijn de bestemmingen die we voor deze reis hebben uitgezocht. Niet de meest voor de hand liggende bestemmingen maar het zijn plaatsen waar we altijd al een kijkje hebben willen nemen Dandong vanwege zijn ligging op de Noord-Koreaanse grens, Dalian vanwege zijn Russische, Japanse en Europese geschiedenis en Qingdao vanwege de bierbrouwerij…eh, de Duitse invloeden en rijke historie.

Aankomst op Dandong airport is al gelijk een hele overgang vergeleken met het goed georganiseerde Shanghai: één bagageband en buiten een horde taxichauffeurs die alleen zonder gebruik te maken van de meter voor woekerprijzen wil rijden. Dat voelt niet goed en we sturen ze allemaal weg. Uiteindelijk staan we met nog een paar Chinezen die ook weigeren zich te laten afzetten op het verlaten parkeerterrein van het vliegveld en stappen we in de auto bij twee dames die tevergeefs naar het vliegveld zijn gekomen; hun gasten komen morgen pas aan in Dandong en ze willen ons wel even naar ons hotel brengen. Toch nog een goede aankomst in Dandong. Het hotel is prachtig en buiten lonkt de aanblik van Noord-Korea aan de overkant van de rivier. Zo dichtbij en toch zo onbereikbaar. ’s Avonds is de brug die China met Noord-Korea verbindt in allerlei kleuren verlicht. Vlak naast deze brug, ligt de oude brug, die tijdens de Koreaanse oorlog door de Amerikanen werd gebombardeerd om het aanvoeren van goederen en wapens voor het Noord-Koreaanse leger vanuit China en Rusland een halt toe te roepen.
Vanaf de Chinese muur die een eindje buiten Dandong ligt, hebben we nog meer uitzicht op Noord-Korea en bij het smalste gedeelte van de rivier kun je volgens het verhaal in één stap naar de overkant. De wachters aan de andere kant van de rivier, de waarschuwingen op de borden en het vooruitzicht om twintig jaar in een Noord-Koreaans werkkamp door te brengen weerhouden ons er toch van om die ene stap te zetten en we keren weer braaf terug naar het parkeerterrein waar onze taxichauffeur-voor-een-dag al op ons staat te wachten. Het is een alleraardigste man maar hij spreekt zo rap Chinees met een zwaar noordelijk accent dat ik weinig chocola kan maken van al zijn goedbedoelde uitleg. Gelukkig begrijpt hij mij wel maar het kwartje dat hij rustiger en algemeen beschaafd Chinees moet spreken, valt helaas niet.

Na een flinke wandeling en klim op de muur, brengt hij ons naar het museum “Commemorative Museum of the War to Resist U.S. Aggression and Aid North Korea”. Het verhaal over de Koreaanse oorlog vanuit Noord-Koreaans / Chinees perspectief verteld aan de hand van duizenden foto’s gemaakt achter de frontlinie en voorzien van de nodige communistische leuzen. Voor ons was het best schokkend om op deze manier kennis te nemen van dit stuk geschiedenis waar we in Zuid-Korea ook al het nodige over gelezen en gezien hebben (o.a. de VN begraafplaats in Pusan en het enorme museum in Seoul). Weliswaar dient het verhaal vanuit beide kanten verteld te worden maar de toonzetting van de leuzen en onderschriften bij de foto’s is heel confronterend. Tot nu toe heb ik nog nergens in China zo duidelijk antiwesterse propaganda gezien. Het feit dat wij de enige buitenlanders in dit door Chinezen overspoelde museum waren, maakte het ook onwerkelijk. “Zijn wij werkelijk de enigen in dit gebouw die het verhaal achter deze oorlog van twee kanten kennen?…Denken al deze mensen werkelijk dat Mao Zedong geheel onbaatzuchtig dat ‘Voluntary Army’ naar Noord-Korea stuurde?” Ja, waarschijnlijk wel. Een heel raar gevoel, wie bepaalt wie ‘gelijk’ heeft in zulke conflicten en wie bepaalt welke visie in de geschiedenisboekjes terecht komt en dus welke kant we leren op school?

Na alle moord en doodslag op de foto’s en de communistische teksten op pamfletten die dood aan alle Amerikanen verklaren, is het fijn om weer even buiten te zijn en adem te kunnen halen. Laatste stop van die dag is de gebombardeerde ‘Sino-Korean Friendship bridge’ waar je tot de helft op kunt om de inslag van de bommen goed te bekijken. Alweer die ‘evil’ Amerikanen.

We laten alle indrukken op ons inwerken tijdens een lekkere maaltijd met een fles rode wijn. Daarna regelen we in het hotel een auto die ons de volgende dag naar Dalian brengt. We waren graag met de bus gegaan maar alle buskaartjes waren uitverkocht dus dan maar een privé-taxi….heel vervelend. Onderweg van Dandong naar Dalian zien we hoe snel in heel China de vooruitgang om zich heen grijpt; enorme (tol)wegen en de meest luxueuze auto’s op de weg. En ook heel veel beton en grote stinkende fabrieken.

Dalian is o.a. in Europese, Japanse en Russische handen geweest (vanwege de haven een belangrijke doorvoerroute). Sommige straten doen nog steeds Europees aan, rustige laantjes met lage huizen en bomen, het zou zomaar een straatje in Zuid-Duitsland of Oostenrijk kunnen zijn. We vermaken ons in parken waar naar hartenlust Tai Chi beoefend wordt, waar met water Chinese karakters op de grond geschreven worden (uiteraard wordt de blonde ‘loawai’ ook even overgehaald te laten zien wat ze kan) en waar vooral heel veel bruidsreportages gemaakt worden. Bruiden en bruidegoms in allerlei creaties, rood, wit, zwart, paars. Heel mooi en niet zo mooi. Spijkerbroeken en gympen onder de jurk, het blijft vermakelijk.

Tenslotte nemen we het vliegtuig naar Qingdao. Een plaatsje aan de kust, bekend vanwege de Tsingtao bierbrouwerij en waar in 2008 tijdens de Olympische Spelen de zeilwedstrijden plaatsvonden. Duidelijk was Qingdao voor dat doeleinde ook even aan een facelift onderworpen. De gebouwen naast de belangrijkste winkelstraat zijn allemaal kleurrijk beschilderd in allerlei motiefjes en de boulevard langs het strand zag er ook nog niet erg oud uit. Naast de Tsingtao bierbrouwerij (opgericht door Duitsers in 1903, tijdens de Eerste Wereldoorlog overgenomen door Japanners en sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in handen van de Chinese overheid) bezoeken we nog meer Duitse glorie, namelijk enkele voormalige woningen van hooggeplaatste Duitse beambten, twee Duitse kerken (ook vol met bruiden en bruidegoms) en zien we een heleboel vakwerkhuizen.

Aan alle vakantie komt weer een eind en na een dik uur vliegen, landen we weer in Shanghai. Home Sweet Home. Tijd om weer aan het werk te gaan en om weer te gaan studeren. Tijdens zo’n vakantie merk je hoe nuttig het is om iets meer dan een paar woorden Chinees te spreken en met frisse motivatie begin ik weer aan een nieuwe serie Chinese lessen. Na het vertrek van mijn vaste lerares Yan, heb ik even enkele weken pauze gehad van mijn Chinese lessen. Dat kwam goed uit want op het werk denderde de trein met volle vaart vooruit. Een nieuwe directrice en het aankomende bezoek van de Nederlandse Onderwijsinspectie zorgen ervoor dat mijn dagen meer dan genoeg gevuld zijn.

Ondanks de drukte (daar komt namelijk toch geen einde aan) heb ik sinds enkele weken mijn Chinese lessen weer hervat, deze keer met Shuang, een beeldschoon Chinees meisje uit Beijing die naast privélessen ook op de Fudan Universiteit Chinees doceert. Ze heeft een behoorlijk tempo en de gesprekken met Shuang zijn weer heel anders dan met Yan. Kwam Yan uit een arbeidersgezin uit het noordoosten van China, Shuang is de dochter van een partijsecretaris en een journaliste van het staatspersbureau. Totaal verschillende achtergronden dus en bij Shuang moet ik wel oppassen niet per ongeluk over Tibet, Taiwan of andere ‘gevoelige onderwerpen’ te beginnen, dat zou haar in enorme verlegenheid brengen. Yan daarentegen stond altijd vooraan met de laatste nieuwigheidjes op het gebied van het omzeilen van de censuur of het maken van kritische opmerkingen over de corrupte overheid. Shuang kan me weer enorm boeien als ze bijvoorbeeld vertelt over grote feesten met veel pracht en praal in overheidsgebouwen op het Tiananmen plein waar haar vader haar als klein meisje mee naar toe nam. Juist al deze verschillende invalshoeken maken het leven zo interessant hier in China.

Maar al met al blijft er wel maar bar weinig tijd over voor de favoriete hobby’s van de expat ‘tai tai’: winkelen, massages en tennissen. Maar die tijd komt vast nog wel een keer.

Liefs,
Agnes